Birçok sürücü “Volan nedir?” sorusuna cevap arar. Kelime olarak ‘bir hareketi, bir mekanizmaya aktaran ya da oluşan hızı stabil tutmayı sağlayan tekerlek’ anlamına gelen volan, içten yanmalı motorların sorunsuz bir şekilde çalışabilmesi için olmazsa olmaz bir parçadır.
Araçlar bir çok mekanizmanın bir araya gelmesi ve entegre bir şekilde çalışmasıyla hareket etmektedir. Günümüzde kullanılan otomobillerin içerisinde bulunan her mekanizma ve donanım aracın çalışabilmesi için olmazsa olmazdır. Araç mekanizmaları, içten yanmalı motorların ürettiği enerjinin hareket enerjisine dönüştürülmesini sağlar. Bu önemli mekanizmalardan biri olan volan, dişli bir disk şeklindedir. Volan dişlisi birden fazla görevi aynı anda yerine getirir. Araç içerisindeki tork ve kuvvet aktarımının gerçekleşmesini sağlayan volan parçası aynı zamanda motorların oluşturduğu kuvvetin daimi olabilmesini sağlar. Volan parçası arızalı olan araçlarda sürüş deneyimi olumsuz yönde değişiklik gösterir.
Volan Nedir?
Birçok sürücü “Volan nedir?” sorusuna cevap arar. Kelime olarak ‘bir hareketi, bir mekanizmaya aktaran ya da oluşan hızı stabil tutmayı sağlayan tekerlek’ anlamına gelen volan, içten yanmalı motorların sorunsuz bir şekilde çalışabilmesi için olmazsa olmaz bir parçadır. Volan parçasının birden fazla görevi bulunur: Volan araç ilk çalıştırılırken marş motorunda üretilen enerjiyi krank miline iletir, aynı zamanda sürüş sırasında motorun dengeli bir konumda olabilmesini sağlar. Bir disk şeklinde olan volan parçasının boyutu araca göre farklılık gösterebilir.
Günümüzde araçlarda kullanılan volan parçaları 30-40 cm boyutundadır. Volanın boyutunu belirleyen en önemli faktör şanzımandır. Aracın şanzıman parçasının büyüklüğüne görev olan büyük ya da küçük olabilir. Birden fazla volan çeşidi bulunur. Buna bağlı olarak da volan tamiri fiyatları değişiklik gösterebilir. Son çıkan araç modellerinde kullanılan yaylı volanlar, standart volanlara nazaran daha farklı fiyatlara sahiptir.
Volan Ne İşe Yarar?
Volan içten yanmalı motorların çalışabilmesi için gereken en önemli parçalara arasında yer alır. Genel olarak 30-40 cm boyutlarında olan volan parçasının 4 farklı görevi bulunur. Volan parçasının görevleri şu şekildedir:
Marş Motorunda Üretilen Kuvveti Krank Miline Aktarır
İçten yanmalı motorlara sahip araçlar çalıştırılırken ilk etapta marş motoru devreye girer. Bu motor aracın çalışabilmesi için gereken ilk kuvveti oluşturur ve araç mekanizmalarını harekete geçirir. Marş motoruna basıldığında, volan parçası bu kuvvetle dönmeye başlar. Marş motoru sayesinde dönmeye başlayan volan, bu dönme hareketini krank miline aktarır. Volanın aktardığı kuvvetle dönmeye başlayan krank milini aşağı yukarı doğru hareket eden pistonlar takip eder. Hareket eden pistonlarla beraber yakıt hava ile karıştırılır ve basınç altına alınır. Bu noktadan sonra ateşleme sistemi devreye girer ve motor çalışmaya, kendi kuvvetini üretip tekerleklere göndermeye başlar.
Motorun Hareketini Şanzımana Aktarır
Araç içerisinde birçok görevi aynı anda gerçekleştiren volan, motorun oluşturduğu hareketin şanzımana aktarılmasından da sorumludur. Volan sayesinde pistonlar çalışır, yakıt hava ile karıştırılır, ateşleme sistemi devreye girer ve motor çalışmaya başlar. Çalışan motor, tekerleklere gönderilmek üzere dönme kuvveti üretir. Bu dönme kuvvetinin direkt olarak motordan tekerleklere gönderilmesi imkansızdır. Tekerlek ve motorlar arasında şanzıman bulunur. Krank miline bağlı olan volanın bir diğer yüzü de debriyaj balatasına bağlıdır. Volan dönerken debriyaj balatası hareketsizdir, sürücü debriyaja basmayı bıraktığında ise debriyaj balatası ve volanın dış yüzeyi birbirine yapışır, böylece dönme kuvveti şanzımana aktarılır. Şanzıman da dönme kuvvetini tekerleklere iletir ve böylece araç hareket etmiş olur.
Dönüş Kuvvetini Stabil Bir Durumda Tutar
İçten yanmalı motorlu araçların hareket edebilmesi için olmazsa olmaz bir parça olan volan, aynı zamanda motorun oluşturduğu dönüş kuvvetinin korunabilmesini sağlar. İçten yanmalı motorlar çalışıp dönme kuvveti üretirken; emme, sıkıştırmaya da egzoz gibi amaçlar için kısa aralar verebilir. Bu aralar oldukça kısa sürse de, volan parçasının olmaması bu aralarda kuvvetin düşmesine yol açabilir. Motor kısa aralar verdiğinde, volan parçasında üretilen kuvvet kullanılır ve bu sayede dönüş kuvvetinde herhangi bir azalma görülmez.
Titreşimsiz Dönüşler Sağlar
Krank mili pistonlara bağlıdır ve pistonlar da aşağı yukarı hareket eder. Krank mili, küçük boyutu nedeniyle, pistonlar tarafından aşırı kuvvete maruz bırakılır. Bu kuvvet karşısında dengesini koruyamayacak kadar küçük olan krank mili dönüşlerde titreşim oluşturabilir. Boyut olarak krank milinden daha büyük olan volan, pistonlardan krank miline yapılan kuvveti dengeler ve bu sayede titreşimsiz bir sürüş sağlar.
Volan Arıza Belirtileri Nelerdir?
Sürücüler “Volan dişlisi bozulursa ne olur?” sorusuna oldukça ilgi duyarlar. Volan parçasının arıza çıkarması zincirleme olarak birçok parçanın bozulmasına yol açabilir. Aracınızın volan parçası sorun çıkardığında, bunu kesin olarak tespit etmeniz mümkün değildir. Volan parçası arıza belirtileri pekâla başka bir parçanın, debriyaj sisteminin çıkardığı bir arızanın belirtisi olabilir. Aracınızda şu belirtilere rastladığınızda volan sistemini kontrol ettirmelisiniz:
• Marş kuvveti düşükse volan parçasında arıza olabilir. Normalde tek marşta çalışan araç birden fazla marşta çalışıyorsa volan işlevini yerine getirmiyor olabilir.
• Araçtan gelen yanık kokusu, bozulan bir volan parçasına işaret edebilir. Volan arızası belirtilerinin tamamında olduğu gibi, bu belirti de debriyaj sistemindeki bir soruna ait olabilir.
• Volan arızası titreme şeklinde de belirti gösterebilir. Motor başlarken titreme meydana gelirse ya da debriyaj bölgesinde kuvvet hissedilirse volan parçası sorun çıkarmış olabilir.
• Motor stop ettiğinde halen çıtırtı şeklinde sesler gelirse volan parçasında arıza olabilir.
• Debriyaj pedalında yumuşama ve tepkime gecikmesi de volan parçası sorunlarına işaret edebilir.
Volan Dişlisi Neden Bozulur?
“Volan neden bozulur?” sorusu birçok sürücünün cevap aradığı sorulardandır. Volan parçası ağır metallerden yapılsa da kimi zamanlarda aşınabilir, kırılabilir ya da şeklini bozabilir. Volan parçasının bozulmasına yol açan en büyük hata araç çalışır haldeyken marş basmaktır. Halihazırda çalışan araç, volan parçasından farklı şekillerde yararlanır. Bu sırada bir de marş basıldığında volan bütün bu kuvvete dayanamaz ve kırılabilir. Volan parçası kullanıma bağlı olarak, eskime nedeniyle de bozulmuş olabilir. Aşırı patinajlı kullanımlarda volanın pürüzlü yüzeyi aşınabilir ve özelliğini kaybedebilir. Yüzeyi aşınan volan, debriyaj sistemi değiştirilirken taşlanarak eski haline kavuşabilir. Kırılan volanların onarımı için yapılabilecek tek şey ise değiştirmektir.
Volan Dişlisi Nasıl Değiştirilir?
Kırılan bir volanın değiştirilebilmesi için ilk etapta şanzımanın çıkarılması gerekir. Şanzıman söküldükten sonra debriyaj sistemi açığa çıkar. Debriyaj sisteminin arkasında volan bulunur. Önce debriyaj sistemi çıkarılır. Debriyaj sistemi çıkarılırken volan dişlilerinin dönmemesi için bir kilit takılır. Döner yapıya zarar vermeden, özenli bir şekilde volan çıkarılır. Volan dişlisi motordan çıkarılırken bağlantı cıvataları özenle çıkarılır. Bu noktadan sonra volan parçası açığa çıkmış olur. Böylece volan arızası giderilebilir.
Dizel Araçlarda Volan Arızası Nasıl Anlaşılır?
Birçok sürücü volan arızası belirtileri konusunu merak eder. Volan arızasının tespit edilmesi, araçtaki diğer mekanizmalara nazaran daha zordur. Volan dişlisi birçok mekanizma arasında köprü görevi gören, her bir parçası aracın farklı mekanizmalarına bağlı olan bir parçadır. Bu nedenle volan parçasında çıktığı düşünülen bir arıza, aracın diğer parçalarına ait olabilir. Buna rağmen dizel araçlarda volan arızasının en büyük belirtisi marş performansıdır. Araç tek marşta çalışmıyorsa ya da hiç marş basmıyorsa bu durum volan arızasına işaret edebilir. Aynı şekilde araçtan yanık kokuları geliyorsa da volanda sorun olabilir.
Volan Bakımının Önemi
Volan dişlisi tamiri araçtaki diğer mekanizmaların aksine mümkün değildir. Volan parçasının yüzeyi aşındığında bir süre zımparalanabilir ve kullanabilir, fakat bu sadece idareten bir tedbirdir. Kırılan, bükülen ve şekli bozulan bir volan parçasını tekrar kullanmak mümkün değildir. Bu nedenle volan parçasının bakımı oldukça önemlidir. Volan dişlisi arıza belirtileri görüldüğünde kısa süre içerisinde volan sistemi kontrol edilmelidir. Aracınızın baskı balata mekanizmasını kontrol ederken ya da değiştirirken, volan parçasını da kontrol etmelisiniz.
